Genetisch gemodificeerde producten, klonen, nanotechnologie, bestraling, synthetische biologie, functional foods of nieuwe procestechnologieën zoals hoge druk behandeling, ohmse verhitting en gepulseerde elektrische velden. De consument heeft hier dikwijls een al dan niet gestaafde mening over. Maar wat zeggen de cijfers?
Voor een beter begrip van de publieke opinie over nieuwe technologieën, werd door het Britse FSA [2] (Food Standards Agency) eind 2008 een studie uitgevoerd. Doelstelling was om een zicht te krijgen op onderstaande vragen:
- http://flandersfood.indiegroup.be/FFA_ned/images/pijlke.gif);" type="disc">
- Wat is de mening van de consument?
- Verschillen de meningen over verschillende technologieën?
- Waardoor wordt de publieke opinie gevormd?
- Hebben verschillende groepen mensen een verschillende opinie?
- Beïnvloedt de opinie ook daadwerkelijk de keuzes die consumenten maken?
Voor de eigenlijke studie werden zowel academische als commerciële bronnen geraadpleegd. De kwantiteit en kwaliteit van de beschikbare informatie varieert naargelang de technologie. Er zijn meest data voorhanden over genetische modificatie terwijl veel minder gegevens beschikbaar zijn over bv synthetische biologie of nanotechnologie.
Wat is de mening van de consument?
In het algemeen kan gesteld worden dat het gevoel dat de consument heeft bij nieuwe technologieën een gevoel is van bezorgdheid, onzekerheid, ongemak. Toch liggen de meeste consumenten niet wakker van deze nieuwe technologieën. Er zijn slechts minderheden die een sterk negatieve of sterk positieve opinie hebben. De meeste van de ondervraagde consumenten zijn onbeslist of zijn van mening dat ze niet genoeg kennis hadden om een mening te vormen. Ook op wereldschaal verschillen de meningen. De houding in de VS en in ontwikkelingslanden is beduidend positiever dan de houding in Europa.
Verschillen de meningen over verschillende technologieën?
De houding van de consument t.o.v. functional foods is het meest positief, waarschijnlijk omwille van de duidelijke voordelen voor de consument en de laag ingeschatte risico’s. De meeste bezorgdheid bestaat er over genetische modificatie en klonen van dieren. Hier zijn er voornamelijk morele en ethische bezwaren. Dit zijn tevens de technologieën die het verst staan van wat de consument als traditioneel of natuurlijk beschouwt. Consumenten zijn ook afwijzend tegenover bestraling en zouden een label “bestraald” interpreteren als een waarschuwing.
Waardoor wordt de publieke opinie gevormd?
De voornaamste determinant die de publieke opinie vormt is de persoonlijke evaluatie van de ingeschatte risico’s en voordelen. Deze ingeschatte risico’s en voordelen zijn slechts voor een klein deel gebaseerd op kennis van de technologie. De emotionele reacties spelen hierbij een veel grotere rol. Aan de basis hiervan ligt vertrouwen – vertrouwen in de wetenschap, in de overheid en in de voedingsindustrie.
Hebben verschillende groepen mensen een verschillende opinie?
Er zijn veel studies die de effecten van socio-demografische karakteristieken onderzoeken. De meest consistente conclusie is dat vrouwen bezorgder en minder positief zijn en ook minder snel voordelen van nieuwe technologieën inschatten. Functional foods vormen hierop de uitzondering.
Beïnvloedt de opinie ook daadwerkelijk de keuzes die consumenten maken?
De intentie tot aankopen is direct gerelateerd aan de houding. Consumenten met een positieve houding zullen eerder voeding geproduceerd met nieuwe technologieën aankopen dan consumenten met een negatieve houding. In enquêtes geven consumenten met een negatieve houding tegenover nieuwe technologieën aan dat een lagere kostprijs of een verlengde houdbaarheid hen niet over de streep zou trekken. In de realiteit spelen echter veel meer factoren een rol bij aankoopbeslissingen dan enkel de evaluatie van de gebruikte technologie.
Bron: FSA Public attitudes to emerging food technologies [3]